Gesprek met broeder Marc Loriaux, monnik in het Liobaklooster
Een gesprek komt altijd op gang
Als kloostergemeenschap waren we geschokt toen iemand uit deze omgeving door zijn euthanasiewens verstoten werd door de kerk. Vanuit onze waarden laten wij nooit iemand los, hoe hij of zij ook in het leven staat. Vanuit die gedachte hebben we, door contact te leggen met medewerkers van Hospice Alkmaar, concreet toegewerkt naar het ter beschikking stellen van een vleugel van ons klooster voor palliatieve respijtzorg. Dat was in 2017. Nu, een aantal jaar later zijn we nog steeds blij dat we ruimte geven aan dit project. Wij geloven in de bezieling die ten grondslag ligt aan ‘t Huis Lioba.
Het omgaan met ziekte en dood is bij ons in goede handen. Een monnik moet altijd de dood voor ogen houden, staat in onze regel die dateert uit de 6e eeuw. Daardoor ga je anders naar het leven kijken en leer je te herschikken. Stel ik dingen uit? Wat wil ik? En hoe is de dood? Niemand weet wat de dood is. Als gasten van ‘t Huis Lioba met mij in gesprek gaan denken ze vaak: die monnik zal het wel weten. Ze zijn dan opgelucht dat wij het ook niet weten. Wij leven wel vanuit een verlangen, vanuit hoop en geloof, vanuit een uitzicht op volheid van leven. Dat werkt bevrijdend, merk ik bij de gesprekken. Die gesprekken vinden alleen plaats als de gast dat zelf aangeeft. Onze rol in ’t Huis Lioba is dat we ons kloosterleven leven en er gewoon zijn. De gasten merken wel dat zij in een kloosterlijke omgeving zijn, dat is anders dan een andere plek. Ze horen de klokken luiden; weten dat ze naar de kerk kunnen komen. De context en de sfeer van deze plek heeft volgens mij een meerwaarde en zorgt ervoor dat mensen hier geheel tot rust komen. De binnentuin is het hart van het klooster. Een heilige plek voor ons. De terrasjes van ‘t Huis Lioba komen uit op die binnentuin. Dat is een uitdaging. Wij leven in beslotenheid. Het gekeuvel dat we vooral zomers van de gasten en de vrijwilligers horen zou een verstoring kunnen zijn. Zo voelt dat niet. Voor ons is het in balans. Het zou zelfs zo kunnen zijn dat we in de toekomst nog meer letterlijke en figuurlijke ruimte willen geven aan de zorg voor gasten die ’t Huis Lioba biedt. Dat zal dan een beweging zijn die vanzelf ontstaat en die we gezamenlijk gaan onderzoeken.
Ik maak voor het voeren van begeleidingsgesprekken vaak de vergelijking met de rol van een vroedvrouw. Dat is een bescheiden rol. De barende vrouw, daar is alles op gericht. Zij moet het doen en weet ook het best wat nodig is om de baby ter wereld te brengen. De vroedvrouw is aanwezig, volgt en steunt. De persoon die mij uitnodigt voor een gesprek wil woorden geven aan iets dat hem of haar bezighoudt. Door te luisteren, door nabij te zijn, komt iemand tot ‘naître à la parole’: woorden geboren laten worden. En die woorden zijn alleen van die persoon.
Ik kom altijd blanco naar zo’n gesprek en zorg dat ik los van oordelen blijf. Zowel goedkeuring als afkeuring is een oordeel. Door niet te oordelen ontstaat er ruimte. Wat ik wèl doe is bevestigen, dat is niet hetzelfde als goedkeuren. Ik bedoel met bevestigen: het is goed zoals je er bent, zoals je er in staat, zoals je vertelt, het is oké. Verzoening is een belangrijk thema in de fase waar de gasten in verkeren, heb ik gemerkt. Met een partner, met kinderen, met familie of vrienden. Ergens kan nog ruis zitten. Dat wil ik nog opruimen, zeggen mijn gesprekspartners dan. Alsof de ruis ze tegenhoudt bij wat er nog komen gaat. Door het gesprek te voeren laat ik helderheid ontvangen door een luisterend oor te bieden. Er zit logica in de uitersten geboorte en dood. Les extrêmes se touchent.
Voor mezelf vind ik het een verrijking dat ik gesprekken mag voeren met gasten. Mensen die voor de dood staan laten zien dat het bij het leven hoort. De dood kleurt het hele leven. Steeds wanneer we tegen onze grenzen aanlopen, door ziekte, vermoeidheid of wat dan ook, ontstaat een verwijzing naar onze sterfelijkheid. Filosofen als Spinoza en Levinas hebben mijn kijk op het leven en de sterfelijkheid beïnvloed. Een gesprek met mensen die in hun laatste levensfase zijn, helpen mij steeds meer vertrouwd te raken met mijn eigen sterfelijkheid. Dat ik dit terugkrijg, vind ik erg mooi. En dat wij deze mensen mogen ontvangen hier in ‘t Huis Lioba, zie ik als rijkdom.